Asgari ücretteki 1 kuruşluk sır… İlk kez Odatv’de
Planlama uzmanı Fikret Artan, asgari ücreti açıklanmadan önce yaptığı hesaplama ile doğru tahmin etmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan asgari ücretin 8 bin 506 lira 49 kuruş olacağı bildirildi. Fikret Artan ise bu kez “Neden, 49 kuruşta, 50 kuruş değil? 1 kuruşluk farkın anlamı ne?” sorusunu Odatv okurları için cevapladı.
Fikret Artan
2023 yılında uygulanacak Asgari Ücretin Net Tutarı 8.506,49 TL olarak açıklandı.
Odatv Genel Yayın Yönetmeni Toygun Atilla, haberle birlikte bana şu soruyu yöneltti: “Neden, 49 kuruşta, 50 kuruş değil? 1 kuruşluk farkın anlamı ne?”
Aslında, aylık asgari ücretin neden küsuratlı olarak belirlendiği sorusu sosyal medyada da uzun yıllardır sorulur ve muhatabı olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından herhangi bir cevabı alınamadığı için de hala merak ve alay konusu olur. O halde bunun nedenini açıklayalım
Toygun Atilla bu sorusunu daha belirgin hale getirmek için Avukat Faik Işık’ın sosyal medyada yayınlandığı videosunu bana gönderdi.
Videoda diyalog aynen şöyle geçiyordu:
-Faik abi, asgari ücrete zam yapıldı. 8 bin 506 lira 49 kuruş. Ben bunu kuruşuna kadar isterim
-Al abi şu 1 lirayı. En sondan ödemeye başladım. 51 kuruşu geri getir. Geri kalanını da ondan sonra ödeyeceğim.
-1 kuruş yok ki?
-Bulacağız
Şimdi gelelim meselenin aslına,
Asgari ücret tespit komisyonunun görevi mevzuat hazretlerince günlük brüt ücret tespiti olarak tanımlanması sebebiyle, yapılan kesintilerden sonra hesaplanan aylık net tutarda böyle anlamsız küsuratlar ortaya çıkmakta ve bu da vatandaşlarımızın merakını çekmekte.
Yani neredeyse tam bir gözlerimi kaparım, vazifemi yaparım olayı…
Aslında, asgari ücretin 1 kuruşluk eksik veya fazla tespiti ne devlet bütçesi açısından, ne de özel sektörün maliyeti açısından herhangi bir anlamı bulunmamaktadır.
KURUŞ’UN VEYA CENT’İN DEĞER VE ÖNEMİ
Cumhuriyetin ilk yıllarındaki Türk lirasının değerine baktığımızda, o zaman için 40 paraya eşdeğer 1 kuruşun, elbette büyük önemi varmış.
Dünyadaki duruma baktığımızda, 18. yy.’dan ve 19.yy. ortalarına kadar özellikle Avrupa, İngiltere ve ABD’de 1 cent’in oldukça büyük değeri vardı ve saatlik asgari ücret birkaç cent düzeyindeydi.
1 cent’in önemini göstermesi açısından, ABD’de bir pazarlama tekniği olarak uygulanan Psikolojik Fiyatlandırma ile reklamlarda 1 dolar yerine 99 cent veya mesela 10 Dolar yerine 9,99 Dolar gibi uygulamaların uzun yıllardır çok yaygın olarak kullanılması herkesin dikkatini çekmiştir.
1995 yılında Yüksek Lisans eğitimi için bulunduğum ABD’de market kasalarında 1 cent para üstünü almadan gitmeyen insanları görünce şaşırmıştım. Çünkü, ülkemizde 1990’larda yüksek enflasyon sebebiyle para birimi olarak kuruş tedavülden kaldırılmıştı.
Yine, 90’lı yıllarda ABD’de market önlerinde bulunan ve çocukların üzerine binerek eğlendikleri elektrikli oyuncak atların sadece 1 cent ile çalıştığına da şahit olmuştum. Bugün internette de bazı ürünleri 1 cent’e satan siteler bulunmaktadır.
1 kuruş veya 1 cent’in değerli olup olmaması, söz konusu ülkenin milli para biriminin güçlü olmasına, yani ekonominin sağlıklı olmasına, mal ve hizmetlerin parasal nispi değeri ile enflasyon düzeyi ve trendine bağlıdır.
2005’de Türk parasından 6 sıfır atıldığında 1 Kuruş tekrar ekonomik hayatımıza girmiş, ancak aradan geçen 18 yılda ve özellikle son yıllarda yaşanan yüksek enflasyon sebebiyle artık 1 Kuruş nispi değerini, önemini kaybetmiştir.
Bu arada belirtmek gerekir ki; ekonomik ömrünü tamamladığı halde kullanılmaya devam eden bazı makina veya demirbaşlar ile bazı şüpheli alacakların muhasebe kayıtlarında 1 kuruşluk “İz Bedeli” hala söz konusu olmaktadır.
ASGARİ ÜCRET TESPİTİNDE KÜSURATI KALDIRALIM
Tekrar asgari ücretteki “Kuruşlu Küsuratlar” konusuna dönersek, ilgili Bakanlığın Çalışma Genel Müdürlüğü personelinin, gerekirse mevzuatı da güncel hale getirip, bu konuda daha pratik davranarak, açıklanan Net Aylık Asgari Ücreti bu garabetten kurtaracak şekilde Günlük Asgari Ücreti ayarlamalarıdır.
Başka bir ifadeyle, görüşmeler yapılırken mutabık kalınan Günlük Asgari Ücret Tutarını, 30 Günlük yani Aylık Tutarı küsuratsız hale getirecek şekilde yeniden ayarlamaları ile çözmüş ve bu tür soruları da ortadan kaldırmış olacaklardır.
Çok basit ve açık olarak 2023 yılı Asgari Ücretinin nasıl küsuratsız ayarlanabileceğini açıklayayım;
Brüt 333,60 TL günlük, 10.008 TL aylık olarak belirlenen Asgari Ücreti, günlük 333,33 TL, olarak belirleselerdi, Aylık Asgari Ücret küsuratsız olarak Brüt 10.000 TL, Net olarak ise 8.500 TL ilan edilebilirdi.
Aradaki çok küçük farktan kimse şikayet etmeyeceği gibi, böyle anlamsız bir küsurat yüzünden de yıllardır sosyal medyada bu kuruşların sırrı alay konusu olmayacaktı.
Artık asgari ücret tespiti ve ilanında küsuratı artık kaldıralım ki, milyonlarca insan için önemli olan bir konu dönüp dolaşıp böyle bir küsurat ile farklı bir yöne çekilmesin.
Ekonomist, MA
Planlama Uzmanı
Odatv.com
