TÜİK’in duyuracağı enflasyon oranı… Odatv enflasyon verilerini 24 saat önce açıklıyor

Herkesin bildiği malum hikâyedir. Memleketin birinde yalancı çoban sürülerini emanet eden köylüleri kandırıp eğlenmek için sürekli “kurt geliyor” yalanını uydurur. Önceleri inanıp yardıma koşan köylüler, yalan olduğu ortaya çıkınca bir müddet sonra artık çobana inanmazlar. Gelin görün ki bir gün kurtlar sürüye gerçekten saldırdığında köylüler çobana inanmadığı için kimse yardıma gitmez ve zarar büyük olur.

TÜİK’in duyuracağı enflasyon oranı… Odatv enflasyon verilerini 24 saat önce açıklıyor

Fikret Artan

Teşbihte hata olmaz, özellikle enflasyon rakamları konusunda TÜİK, vatandaşlarımızın geçim mücadelesinde hissettiği fiyat artışlarının altında istatistikler açıklayınca, artık toplumun önemli bir kısmı bu kurum tarafından yayınlanan istatistiklere pek inanmamaktadır.

Bu duruma ilave olarak, Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi Başkanının, zamansız ve yersiz olarak, 1 yıl önce 2022 Ocak ayında enflasyonun Baz Etkisi sebebiyle eksi olacağını ifade ederek büyük bir hesap hatası ve gaf yapması, toplumun ekonomik verilere zaten az olan güvenini iyice ortadan kaldırmaya katkıda bulunmuştur.

SON 1 YILDA ENFLASYONDA DURUM

2021 Aralık’ta yüzde 13,58’lik aylık çok yüksek bir artış ile başlayan yüksek enflasyonist eğilim, 2022 Ocak’ta yüzde 11,10’luk aylık yüksek artış ile devam etmiş ve nihayet 2022 Kasım’da 12 Aylık Kümülatif Yıl Sonu Enflasyonu yüzde 84,39 olarak gerçekleşmiştir.

2021 Aralık ve 2022 Ocak aylarında Petrol Ürünlerinden Elektriğe, Gıdadan Temizlik ürünlerine o kadar yüksek oranlı fiyat artışları oldu ki, adeta zam sağanağı yaşandı ve sonraki aylarda aynı şiddette olmasa da, enflasyon (fiyat artışları) bir yıl boyunca derin bir şekilde hissedildi.

İşte tam da bu psikolojik ortamda, geçen aybaşında açıklanan 2022 yılı Aralık ayına ilişkin Aylık %1,18, 12 Aylık Yıl Sonu TÜFE bir önceki yılın aynı ayına göre 20,12 puanlık büyük bir azalışla yüzde 64,27 olarak açıklandı ve tabi ki geçmiş hafıza kayıtları ve güncel hayattaki gerçekler sebebiyle insanlarımızın büyük çoğunluğu buna inanmadılar.

Söz konusu 2 ayda yaşanan çok yüksek artışların arkasından nispeten daha düşük artışlar son konusu olunca, konuya vakıf olmayan ortalama vatandaşları bırakın, belli bir eğitim düzeyinin üstündeki insanlar tarafından bile anlaşılamayacak bir hesaplama gizemi olan “Baz Etkisi” 12 Aylık Yıl Sonu TÜFE hesaplamasında ortaya çıktı.

Matematiksel bir olgu olan Baz Etkisini; Karşılaştırmaya konu olan iki dönemden ilkinde herhangi bir nedenle oran ya da rakamlar üzerinde ortaya çıkan aşırı yükseliş veya düşüşün, karşılaştırılan dönemlerin sonuçları üzerinde yarattığı yüksek etki olarak tanımlayabiliriz.

Bu tanımdan hareketle; tekrar etmek gerekirse 2022 Aralık Aylık Enflasyonu yüzde 1,18 olarak gerçekleşip, 2021 yılının aynı ayındaki yüzde 13,58’lik yüksek artışa göre oldukça düşük kaldığı için, hesaplamaya esas olan endekslerde buna göre oluştuğu için 12 Aylık Yıl Sonu TÜFE bir anda 20 puan düşmüş oldu.

Çünkü Yıl Sonu TÜFE hesabı; İçinde bulunulan ayın endeksinin, bir önceki yılın aynı ayının endeksine bölünmesinden elde edilmektedir. Yani 2 Nokta arasındaki artış oranı hesaplanmaktadır. Tanımda olduğu gibi ilk Baz ayında ortalamanın çok üzerinde bir artış gerçekleşip, 12 ay sonraki daha düşük artışla belirlenen endekse bölününce, Baz Etkisi sebebiyle yıllık artış oranı düşük olarak tezahür etmekte ve fiyat artış hızında yüksek oranlı azalış ortaya çıkmaktadır.

Oysa, aylık sıra dışı yüksek oranlı artış veya düşüşlerin, Hareketli Ortalama olarak hesaplanan ve gerçek enflasyon göstergesi olan Yıllık Ortalama TÜFE oranında bu şekilde bir etki ortaya çıkarmadığını daha önceki yazımızda özellikle vurgulamış ve Yıllık Ortalama Fiyat Artışı olarak bu göstergenin esas alınması gerektiğini yazmıştık.

NASRETTİN HOCA YAŞASAYDI…

Konunun yeterince anlaşılması için tekrar belirtmeliyim ki; 2022 Aralık ayındaki Yıl Sonu TÜFE’deki yüksek oranlı azalış, sıkı bir enflasyonla mücadele programının sonucu değil, 2022 yılı Aralık ayı fiyat artışının çok yüksek çıkmasının yol açtığı Baz Etkisinden kaynaklanmıştır. Aynı gelişme Ocak 2022’deki %11,10’luk yüksek aylık enflasyon artışının etkisiyle, yarın TÜİK tarafından açıklanacak Ocak 2023 Aylık Enflasyonunun kesinleşmesi ile de meydana çıkacaktır.

Oysa, vatandaşlarımızın büyük çoğunluğu enflasyon hızında meydana gelen yüksek oranlı düşmeye inanmamakta ve TÜİK’in rakamlarla oynadığını düşünmektedirler. Konuyu bizzat inceleyen ve hesaplayan biri olarak diyebilirim ki; Ocak 2023 için aylık enflasyonda çok ufak çaplı bir manipülasyon ihtimali olsa bile, 12 Aylık Yıl Sonu ve Yıllık Ortalama TÜFE rakamlarında bunun etkisi çok az olacaktır. Yani yüksek oranlı düşüşler tamamen Endekslerdeki matematiksel olgu veya hesaplama yönteminin yol açtığı gerçek sonuçlardır.

Enflasyonun hızla yükseldiğine inanıp, düşme eğilimine girdiğinde inanmamak tam da Nasrettin Hocanın meşhur kazanın doğurduğuna inanıp, öldüğüne inanmamak gibi bir şey olmaktadır. Elbette bütün suç yalancı çoban olarak algılanan TÜİK’in toplumun güvenini kazanmak için kamu diplomasisini kullanarak herhangi bir açıklama veya şeffaflık yolunu tercih etmemesinden kaynaklanmaktadır. Şeffaflığın olmadığı yerde, haklı veya haksız şaibe ve şüphe olmaması mümkün değildir.

Öte yandan, bu konuda bir diğer yanlış anlama da, enflasyonun düşmesini fiyatların gerilemesi veya Eksi Enflasyon olarak anlayan ve topluma böyle aktaranlardan da kaynaklanmaktadır. Şöyle ki, mesela Aralık 2022’de baz etkisi sebebiyle 20 Puan düşen TÜFE Yıl Sonu oranını orta çaplı bir ulusal TV kanalında haber-yorum sunan yılların deneyimli gazetecisi; “Geçen ay 80 lira olan bir ürünü, 20 puanlık azalış sebebiyle şimdi 60 liraya alabiliyor muyuz?” diye sorabilmektedir maalesef.

Mesela, 2021’de 100 liraya alınan bir mal, 2022 yılında 180 liraya alınabiliyorsa, bu durumda 2022 yılı enflasyonu %80’dir. 2023’de yıllık enflasyon 50 Puan azalarak %30’a düşerse aynı malı 90 liraya değil, 234 liraya alınabilecek demektir. Enflasyonun ancak yıllık bazda -%50 (Eksi Yüzde 50) çıkması halinde söz konusu malın fiyatında yarı yarıya azalış olması mümkündür. Yani Enflasyon %80’den %30’a indiğinde, fiyatlar değil, fiyat artış oranı düşmüş olmaktadır.

Bir ekonomide fiyatların azalması durumunda buna Eksi Enflasyon veya daha doğru bir ifade ile Deflasyon denir. Türkiye ekonomi tarihinde Eksi Enflasyon bazı aylarda düşük oranlarda gerçekleşmiş olsa da yıllık bazda hiç olmamıştır. Enflasyon kadar olmasa bile Deflasyonun da sakıncaları bulunmaktadır.

Şimdi asıl konumuza dönecek olursak; Yarın, 3 Şubat 2023 saat 10’da TÜİK tarafından 2023 yılı Ocak Ayı ve 12 Aylık Enflasyon Oranları açıklanacak.

CUMHURBAŞKANI İLE HAZİNE VE MALİYE BAKANI ENFLASYONUN DÜŞECEĞİNİ HANGİ TABLOLARA BAKARAK SÖYLÜYORLAR

Gerek Sn. Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan, gerekse Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ısrarla Enflasyonun hızla düşeceğini ifade etmektedirler. Tahmin ediyorum ki hepiniz bu bilgi ve özgüvenin nereden kaynaklandığını merak ediyorsunuz. Ben de sizler gibi meraklandım ve 20 Yıllık TÜFE Endekslerini Bilgisayarıma yükleyerek önümüzdeki aylar ve yıllarda, özellikle de 2023 Ocak sonu itibariyle 12 Aylık (Yıllık) Enflasyonun ne olacağını tahmin etmeye çalıştım.

Hazırladığım tablolarda gördüm ki, Cumhurbaşkanlığında da, Hazine ve Maliye Bakanlığında da benim önümdeki tablolardan var ve bu sebeple Enflasyonun önümüzdeki aylarda düşeceğini oldukça rahat ifade ediyorlar.

Elde ettiğim sonuçlar belirli varsayımlar altında ve özellikle Baz Etkisi ile Ocak ve Şubat aylarında biraz ivme kaybı olsa da düşme trendi devam edecek ve Haziran ayına kadar kağıt üstünde de olsa enflasyon gerçekten yüksek oranla hızla düşmüş görünecek.

Enflasyon oranlarının düşmesinde diğer etkenleri olarak;

Swap yoluyla döviz kurlarının kontrol altında tutulması ve dış kaynaklı enflasyonist baskıların azalması, enflasyon sepetini doğrudan ve dolaylı olarak etkileme derecesi yüksek olan Petrol Ürünleri, Doğal Gaz ve Elektrikte fiyat artışlarına Mayıs ayına kadar ara verilmesi, hatta sanayide indirime gidilmesi ile Zincir Marketlerin belli bir dönem için fiyatlarını sabitlemelerini sıralayabiliriz.

TÜİK YILLIK ENFLASYONU YÜZDE KAÇ AÇIKLAYACAK

Bu kadar ön bilgiden sonra, TÜİK yarın açıklamadan, belli varsayımlar altında, ODATV olarak biz açıklayalım; Aralık 2022’de belirleyici olan Baz Etkisi, 2023 yılı Ocak ayında da devam edecek. Bu düşüşün ne kadar olacağını, ekonomi alanıyla ilgisi bile olsa, bir çok kişi 3 puandan 5 puana, en fazla 10 puana kadar tahmin etmektedir.

Oysa yaptığımız hesaplamalarda; 2023 Ocak Aylık Enflasyon %1,5 olarak gerçekleşirse, 12 Aylık Yıl Sonu TÜFE bu sefer 14,20 puan azalarak, Aralık 2022’deki %64,27’lik seviyesinden, Ocak 2023 Sonu itibariyle yıllık %50,07 düzeyine inecek. (Grafik 1 Bu varsayıma göre verilmiştir.)

Evet, yanlış anlamadınız. Yarın, 3 Şubat 2023 Saat 10:00’da TÜİK tarafından açıklanacak rakamlar ile Enflasyonun 14 Puan civarında azalarak %50’ye düşürülmesi gündemin ilk sıralarına oturacak.

TÜFE Yıllık Ortalama ise daha az ivme kaybederek, Aralık 2022’deki %72,31’lik düzeyinden Ocak 2023 itibariyle ilk defa 0,70 puan azalarak %71,61 düzeyine gerileyecek. Ocak ayı enflasyonunu %1,5 olarak varsaymamızın temel sebebi, 2022 hariç, son 10 yıllık Ocak ayı fiyat artışları ortalamasının bu düzeyde gerçekleşmesidir.

TÜİK’in duyuracağı enflasyon oranı… Odatv enflasyon verilerini 24 saat önce açıklıyor - Resim : 1

En iyimser tahmin olarak, Ocak 2023 Aylık Enflasyon oranı %1,0 olarak gerçekleşirse, 12 Aylık Yıl Sonu TÜFE’deki azalış 15 puana çıkar ve %50’nin de altında olan %49,33’lük bir oranla karşılaşmamız sürpriz olmaz.

Eğer Ocak 2023 Aylık Enflasyon %2 düzeyinde gerçekleşirse, 12 Aylık Yıl Sonu TÜFE %50,81 olarak gerçekleşecek.

Ocak ayı için en kötümser senaryoya ve varsayıma göre, Ocak 2023 Aylık Enflasyon %3 olarak gerçekleşse bile, 12 Aylık Yıl Sonu TÜFE hilesiz, hurdasız ve manipülasyonsuz 12 puan düşerek %52,29 seviyesine inmiş olacak.

Tekrar söyleyelim, bu düşüşte belirttiğimiz bazı fiyat artışlarını önleyici tedbirlerden daha ziyade, geçen yıl, yani 2022 Ocak’ta gerçekleşen %11,10’luk aylık yüksek artışın enflasyon hesaplamasına konu olan Baz Yılı Endeksini yükseltmesinden, yani Baz Etkisinden kaynaklanacaktır.

Hatta şu ilave bilgiyi de paylaşarak konunun anlaşılmasına daha çok katkı sağlamaya çalışalım; Ocak 2023 Aylık Enflasyonu geçen yılki aynı aydaki %11,10 oranı kadar yüksek artmış olsaydı, yarın elbette enflasyon azalışı da, artışı da söz konusu olmayacaktı. Yani 12 Aylık Yıl Sonu TÜFE oranı geçen ayki %64,27 seviyesinde sabit kalmış olacaktı.

Bunu aksine, çok uç bir örnek olarak eğer yarın açıklanacak Ocak 2023 Enflasyonu %15 gibi çok yüksek bir oranda gelirse (ki bu mümkün değil), bu sefer 12 Aylık Yıl Sonu TÜFE’de yaklaşık 6 puanlık yüksek artış ile %70 civarında bir Enflasyon söz konusu olurdu.

Baz Etkisi ile başlayan Enflasyondaki gerilemenin, umut ediyorum ki 14 Mayıs sonrasında alınacak ciddi ve kapsamlı tedbirlerle kalıcı hale gelmesi sağlanır ve en kısa sürede enflasyonsuz, pahalılıktan kurtulmuş, alım gücü yükselmiş, güvenli, huzurlu ve müreffeh bir topluma ulaşmış oluruz.

Odatv.com

tüik